Enorm. Zo valt het gekraakte kantoorpand in Leiden in één woord te omschrijven dat onlangs aan langdurige leegstand en de grijpgrage vingers van een beruchte speculant is onttrokken door actiegroep Woonstrijd! Afgelopen donderdag presenteerden zij ten overstaan van raadsleden hun plannen voor de toekomst van het Leidse stationsgebied.
Met het nodige aan uiterlijk vertoon werd 28 juli jl. het leegstaande kantoorpand op de hoek van het Stationsplein en het Schuttersveld in Leiden gekraakt. Het pand, dat zich pal naast het befaamde gat van Ronnie van de Putte bevindt, is in erfpacht bij Bonavella Holding BV van dezelfde speculant. De kraakactie, die tevens het startsein vormde van een actietour door Nederland, richt zich behalve tegen de rol die speculanten als Van de Putte spelen, ook tegen het door kabinet Balkenende II voorgenomen kraakverbod.
Pal na de bezetting van de imposante kantoorkolos werden op vervaarlijke wijze enorme spandoeken aan de voor-, achter en zijgevels gehangen. Hiertoe lieten actievoerders zich vanaf het dak met touwen naar beneden vieren. Enkele uren later lazen treinreizigers op een van de spandoeken de uitdagende en veelzeggende leus ‘Minister Dekker, heeft 30 jaar speculatie écht uw bescherming nodig?’, verwijzend naar de plannen voor een kraakverbod.
Krottenkoning
De ’30 jaar speculatie’ heeft betrekking op het werk van projectontwikkelaar en ‘krottenkoning’ Ronnie of Ronald van de Putte. Nadat hij in de tweede helft van de jaren ’70 honderden huizen liet verkrotten, knokploegen inzette en illegaal (interieurs van) woningen sloopte in met name Amsterdam, is hij nooit meer opgehouden de samenleving te teisteren met zijn zucht naar meer bezit en geld.
In Leiden staat Van de Putte bekend vanwege het gapende gat pal voor het Centraal Station. Deze bevindt zich achter het gekraakte kantoorpand, aan het oog onttrokken door een gigantische houten schutting die geëxploiteerd wordt door een reclamefirma. De ‘schaamlap’ van Leiden wordt deze locatie in de volksmond genoemd. Ook in Noordwijk, Oisterwijk en Sluis staat de man bekend vanwege een langdurige bouwput. In al deze gemeenten is het verhaal dat men niets kan beginnen tegen de speculant.
Hoewel de gemeente Leiden al vanaf begin 2002 praat over onteigening van het gat van Van de Putte, is daar nog weinig van te merken. Doordat de projectontwikkelaar bovendien al sinds 20 maart 2003 de kantoorflat feitelijk in erfpacht heeft, dreigt hij grote delen van het stationsgebied in handen te krijgen. Dit geldt des te meer sinds het besluit van de gemeenteraad om grond in erfpacht af te stoten.
Om aan dit ambtelijke geknoei en getreuzel een einde te maken, hebben de krakers het heft in eigen handen genomen. Samen met de fictieve bouwonderneming ‘Kraekstaete Holding BV’ werd afgelopen donderdag in het kraakpand een kraakmasterplan gepresenteerd. Hiervoor waren alle gemeenteraadsleden uitgenodigd. Onder de belangstellenden waren niet alleen krakers, maar ook pers, raadsleden én de wijkagent.
Lege BV
Projectleider Marnix van Breek begon zijn inleiding met een indrukwekkende verhandeling over de bedrijfsstructuur van Kraekstaete Holding BV, zoals het hoort bij een echte holding zoals die van Van de Putte, samengesteld uit talloze loze bedrijfjes die enkel op papier bestaan en die weer andere bedrijfjes onder zich hebben. Van elk bedrijfje bleek donderdag een medewerker aanwezig om toelichting te geven.
Het ‘Gat van Van de Putte’
Zo werkt Dittrich bij het architectenbureau van een van de zeven aangesloten Omnipleks-bedrijven. “In het pand troffen we aardig wat graffiti aan, maar dat kunnen we in het uiteindelijke ontwerp verwerken”, vertelde hij zijn gehoor. Volgens Joop, aan zijn bouwhelm te zien een van de uitvoerende medewerkers, komt Kraekstaete nog wel wat mensen tekort. Hoewel volgens Thomas het bij de zaak fijn werken is: “We hebben zoveel nutteloze onderbedrijfjes, dat iedereen wel ergens directeur van is.”
Kraekstaete heeft in elk geval grootse plannen. Met de kraak van het kantoorgebouw, dat zeven verdiepingen telt, is het aantal gekraakte vierkante meters in Leiden in één klap met 300 procent gestegen, zo vertelt Van Breek enthousiast. “Het is de bedoeling dat het behaalde kraakresultaat door wordt getrokken naar de toekomst.” Hiertoe heeft actiegroep Woonstrijd! het stationsgebied zorgvuldig geïnspecteerd op leegstand.
Deze nutteloze objecten werden met een dia-presentatie onder de aandacht gebracht. Het totaal aantal leegstaande kantoorruimte in het gebied bedraagt maar liefst 14.972 m². Daarbij zijn het leegstaande belastingkantoor, de leegstaande kantoortoren bij de Groenoordhallen en de antikraakflat nog niet eens meegerekend. “Dit komt neer op een groeipotentieel van 415 procent alleen al in het stationsgebied”, aldus een kwijlende Van Breek. “Commerciële vastgoedfondsen verbleken volledig bij zulke daverende cijfers.”
Anarchistische bende
Het moge duidelijk zijn dat de invoering van een kraakverbod een ernstige inbreuk zal betekenen op de werking van de vrije kraakmarkt. Kraekstaete overweegt in dat geval een schadeclaim in te dienen bij de staat. Met het huidige gekraakte aantal vierkante meters weet Woonstrijd! overigens wel raad. Er zal in het voormalige kantoorpand een kleinschalig theater, een internetwerkplaats, een eetcafé en woonruimte in gerealiseerd worden. Diverse faciliteiten van het nabij gelegen gekraakte complex Multiplex, dat binnenkort ontruimd wordt, krijgen een plek in het kantoorpand.
Niet alle partijen die vertegenwoordigd zijn in de gemeenteraad van Leiden waren bij de presentatie van het kraakmasterplan aanwezig. De oppositiepartijen CDA, VVD, D66 en Stadspartij Leidens Ontzet kwamen niet opdagen. Greetje van Gruting van de VVD maakte er in het Leidsch Dagblad geen geheim van hoe ze over de krakers denkt. Zij liet weten niet het idee te hebben bij de presentatie interessante dingen te zullen horen van mensen “die dingen doen die ik niet goedkeur”. Ze sprak van een “anarchistische bende”.
Kraakentertainment
“Je moet niet op alle slakken zout leggen, ik gebruik het woord ‘bende’ wel vaker”, relativeert ze wanneer Ravage haar om een toelichting vraagt. Van Gruting: “Wat ik er alleen maar mee bedoelde te zeggen is dat de krakers niet mijn sympathie krijgen. Ze hullen zich teveel in anonimiteit, dat vind ik raar. Ja, ze hebben ons uitgenodigd, en we hebben ze vriendelijk van tevoren laten weten daar niet op in te willen gaan.”
Jammer, want tijdens de presentatie, waar een open dag aan vast gekoppeld was, hebben diverse krakers zich toch echt uitgebreid voorgesteld. Einde anonimiteit, en goede paginavulling voor het Leidsch Dagblad, dat naast de kritiek van de VVD een kolom had gereserveerd om drie krakers, compleet met foto, uitgebreid aan de lezers voor te stellen. Dat was voor de coalitie in de Leidse gemeenteraad in elk geval niet nodig geweest. ChristenUnie, SP, GroenLinks en PvdA kwamen net als oppositiepartij Leefbaar Leiden wél opdagen, al bleken ze na de presentatie weer even snel vertrokken als ze gekomen waren.
Kraakentertainment
Hoewel het ook de bedoeling was dat voorbijgangers een kijkje konden nemen in het gebouw en het naastgelegen ‘Gat van Van de Putte’, maakten slechts weinig mensen daar gebruik van. Niet geheel vreemd natuurlijk in een stationsgebied, waar het voornamelijk om de haastige spoed draait. Toch waren er mensen die besloten een volgende trein te nemen om even binnen te komen koekeloeren, hetgeen bij de meeste aanwezigen sympathie opwekte.
Ontluikende liefde
De bezoekers werden getrakteerd op ware kraakentertainment. Had de speech van Marnix van Breek, het gerucht gaat dat hij eigenlijk een stroman is, al voor de nodige hilarische momenten gezorgd, ook het gedrag van de clowns van de Clown Army werkte op de lachspieren. Helemaal toen een van hen een dansje maakte met het hulpje van de wijkagent.
Het ging op de open dag duidelijk om de show. Maar wel een show met een serieuze moraal: wie als nietsvermoedende treinreiziger het station van Leiden uitwandelt, loopt tegen prestigieuze kantoorgebouwen van flinke hoogte aan. Wie beter kijkt, ziet dat ruwweg de helft hiervan leeg staat. Geen wonder dus dat de Woonstrijd!-tour hier is begonnen.
En Woonstrijd! gaat verder. De kraakactie in Leiden was de eerste in een reeks van acties door het hele land als protest tegen het dreigende kraakverbod, dat VVD-minister Dekker (VROM) wil gaan invoeren. Onder andere in Deventer, Utrecht, Zaandam, Den Bosch en Rotterdam zal deze zomer gekraakt of anderszins actie gevoerd worden.
Een paar kraakpanden in Nederland: https://radar.squat.net/nl/groups/country/NL/squated/squat
Groepen (sociaal centrum, collectief, kraakpand) in Nederland: https://radar.squat.net/nl/groups/country/NL
Evenementen in Nederland: https://radar.squat.net/nl/events/country/NL
Bron: Peter Barton, Ravage http://www.ravagedigitaal.org/2006/augustus/kraekstaete.htm
