Open brief – Pandemisten
Sinds mei zijn de Pandemisten in Gent opgedoken. Deze groep voert actie tegen de geplande verkoop van een historisch Karmelietenklooster (Het Pand) aan het Patershol. Tot voor kort woonden hier sociale huurders. Zij zijn nu stilaan allemaal verhuisd.
Een historische plek zoals dit pand, is tegenwoordig, gezien zijn ligging, goud waard. “Met dat geld kan op een andere plaats een veelvoud aan moderne sociale woningen gebouwd worden, die aan alle hygiënische normen voldoen. Aan goede bedoelingen ontbreekt het het stadsbestuur met name niet. Maar iets wringt tegen. Het is dat diepgewortelde gevoel dat de Pandemisten in gang zet en in de sporen brengt van hun illustere voorgangers. Het Pandinistisch Verblijvingsfront dat het Pand in de jaren 80 bezette, won tenslotte de strijd. Al ging die niet over rozen”, schrijft Hans Claus. Onder hun impuls kreeg Het Pand zijn woonfunctie.
We zijn nu 2021. Het pand wil men opnieuw verkopen aan de hoogste bieder, zodat straks de burgers de stad uitgedreven worden door sterrenhotels en penthouses met panorama.
Maar net zoals toen blijft verzet niet uit. De Pandemisten, samen met enkele oudere Pandinisten, bezetten opnieuw het Pand. Ze gingen in dialoog met WoninGent, stelden zich kwetsbaar op. Maar over de grond van de zaak, de privatisering van ons publiek goed, ging het nooit in de gesprekken met de overheid. In plaats daarvan dagen stad (via WoninGent) en provincie de actievoerders nu voor de rechtbank. Ze eisen dat de rechter hen uitwijst, binnen de acht dagen na het vonnis. We hopen dat de discussie over meer kan gaan dan enkel een welles nietes tussen de eigenaars (stad en provincie) en de krakers.
Het probleem van het Pand is niet uniek. Publiek patrimonium wordt in de stilte van de nacht geveild. De laatste landbouwgrond in bulk verkocht, zodat de kleine boeren buitenspel worden gezet. Sociale woningen komen op de markt. Een gigantisch terrein zoals de Arsenaalsite dreigt nog maar eens aan de hoogste bieder verpatst te worden, om er het zoveelste luxeproject op te realiseren, in plaats van een hefboom in openbare handen voor sociaal wonen. De stad verkoopt zijn stad en de dromen van burgers.
Overheden zoeken geld, zoveel is duidelijk. De coronacrisis zet de financiering van lokale besturen onder druk. Door de maatreglen duikt de autofinancieringsmarge in het rood, ook in een stad als Gent die 25 miljoen euro bijkomende middelen vrijmaakte voor de aanpak van de coronacrisis. Dit is een precedent waarbij een grote maatschappelijke uitdaging, in dit geval de coronacrisis, duidelijk maakt dat de huidige manier waarop lokale besturen hun boekhouding op orde houden, onhoudbaar is en aangepast moet worden in tijden van crisis.
We zitten op een kruispunt. Een aantal grote crisissen treft onze samenleving vandaag al en in de nabije toekomst nog veel sterker: de klimaatcrisis, de biodiversiteitscrisis en de groeiende ongelijkheid en armoede, een wooncrisis … De omvang ervan neemt toe, en zal net als de coronacrisis fundamenteel druk zetten op de begroting van lokale besturen. De huidige inkomsten uit de verkoop van patrimonium zullen daarbij in het niets vallen. We moeten dringend een ander debat voeren over gemeentefinanciën, en anders omgaan met het publieke goed dat ons nog rest.
Veertig jaar geleden loonde de strijd van de Pandinisten. Hun bezetting had tot gevolg dat het Pand een sociale woonfunctie kreeg. Verzoening die veertig jaar geleden mogelijk was, moet vandaag opnieuw kunnen. Opdat de verkoop van publiek patrimonium niet zonder publiek debat verloopt. Opdat wonen werkelijk een sociaal recht wordt in de praktijk, zoals artikel 23 van onze grondwet voorschrijft. Gepaard aan een beleid waarin burgers een stem hebben.
Maar hoort die verzoening wel in de rechtbank thuis? We roepen de stad op om in dialoog te gaan met haar burgers, de Pandemisten en Pandinisten. En wel over de grond van de zaak. Willen we business as usual en publiek goed privatiseren? Of gaan we voor publiek bezit en een levendige democratische discussie over de invulling hiervan? We horen van studies over de toekomst van het Pand zonder dat de stad de buurt of de Pandemisten hoort en erin betrekt.
Wij roepen op om collectief rond de tafel te gaan zitten, te luisteren naar elkaars dromen en expertise. De ervaring van de Pandemisten in participatief werk met de buurt kan hierin enkel een meerwaarde bieden. In plaats van dit alles komen nu helaas deurwaarders over de vloer. Repressie tegen actievoerders is legio. Soms soft met procedures, dan weer met de knuppel. In ieder geval beoogt ze een ontmoedigend effect op burgers die via actie hun rechten willen afdwingen. Denk maar aan de processen tegen syndicalisten omdat ze sociale actie voeren. Of hoe vreedzame klimaatactivisten in september 2019 door de politie hardhandig ingerekend werden. In Gent gebeuren heel wat mooie dingen, maar soms mag het eens schuren, liefst zonder repressie tegen actievoerders. Dat komt het democratisch debat enkel ten goede.
De kwestie is: delen we dromen of dagvaardingen?
Een paar kraakpanden in België: https://radar.squat.net/nl/groups/country/BE/squated/squat
Groepen (sociaal centrum, collectief, kraakpand) in België: https://radar.squat.net/nl/groups/country/BE
Evenementen in België: https://radar.squat.net/nl/events/country/BE
De Wereld Morgen https://www.dewereldmorgen.be/community/delen-we-dromen-of-dagvaardingen-open-brief-van-de-pandemisten-over-de-wooncrisis-en-publiek-goed/
