In de afgelopen maanden zijn er in Den Haag drie kraakpanden ontruimd, twee daarvan in de afgelopen maand. Dit artikel biedt een diepere analyse en beschrijving van de gebeurtenissen en tracht meer inzicht te geven wat betreft de laatste ontruimingen en de rollen die pandeigenaren en autoriteiten daarin hebben gespeeld.
De Panden
De eerste ontruiming vond plaats op 27 Januari 2018 in het Haagse Bezuidenhout. Twee dagen eerder had een groep krakers het pand aan de Willem van Outhoornstraat 15-17 herkraakt na twee jaar leegstand. De groep wou het pand weer als woning in gebruik nemen nadat het was ontruimd in Januari 2016. Ook was in het pand het Autonoom Centrum Den Haag gevestigd tussen 2010 en 2016, deze herkraak had dan ook een motivatie die groter was dan woningnood alleen, ze moest ook het zinloos ontruimen voor leegstand aankaarten. Op zaterdag 27 januari 2018 kwam de politie ter plaatse, enkele woordvoerders meldden dat het pand al twee dagen gekraakt was. De nieuwe bewoners bewezen met foto’s dat er huisrecht was gevestigd. Het duurde niet lang voordat een van de eigenaren ter plaatse kwam en uiteraard bij de politie aandrong om tot ontruiming over te gaan. Nadat agenten bij buren en winkels waren langsgegaan om zo in een hopeloze (en vruchteloze) poging een verklaring die heterdaad kon bewijzen af te dwingen besloten ze over te gaan tot ontruiming van het pand. Eerst werd er geprobeerd om de deur open te doen met een sleutel die de politie had gekregen van de eigenaar, uiteraard ging dit niet. Na een mislukte poging om de deur met een stormram open te beuken sloeg de Mobiele Eenheid ruiten in op de begane grond waarna de BraTra begon met barricades weg te slijpen. Vijf uur nadat de ontruiming begon werden er binnen in het pand 19 mensen aangehouden.
Vlak voor het weekend van 12-13 Mei wordt het pand aan de Jacob Catsstraat 1 gekraakt. Het pand stond al ruim 5 jaar leeg en was nu weer betrokken om als woning gebruikt te worden. Op dinsdag 15 Mei, vier dagen na de betrekking, komt de eigenaar door toeval ter plaatse. Een woordvoerder probeert hem te woord te staan, maar de eigenaar wil niks weten van een gesprek. Hij begint te schreeuwen, te schelden en tegen de deur te trappen. Door de commotie komt ook de politie ter plaatse, de woordvoerder probeert ook met hen in gesprek te gaan. De agenten staan onverschillig tegenover de situatie en zeggen dat ze de situatie hebben gemeld. De desbetreffende agenten gaan op de hoek van de straat staan en kijken toe hoe de eigenaar een schroevendraaien en een moker uit zijn auto pakt en daarmee de deur probeert te forceren, wat hem niet lukt. Uiteindelijk komen er meerdere politieauto’s ter plaatse en gaat de politie in gesprek met de eigenaar, de woordvoerder van de krakers wordt genegeerd. Niet alleen weigert de politie in gesprek te gaan met de woordvoerder en weigert zo dus ook bewijs van bewoning in te zien, maar wordt er niet gesproken over een mogelijke ontruiming en worden inzittenden niet gevorderd het pand te verlaten. De situatie wordt pas duidelijk na anderhalf uur wachten als 3 M.E. bussen de straat in komen rijden. Een uur later is ook dit pand ontruimd.
Op woensdag 16 Mei blijkt dat het slot op het kraakpand aan de Lange Lombardstraat 55 is vervangen. Op de glazen deur is aan de binnenkant een brief geplakt waarin vermeld wordt dat de eigenaar samen met de politie zich toegang heet verschaft tot het pand en de sloten heeft vervangen. Het pand was anderhalf week daarvoor gekraakt. Er was contact tussen de advocaat van de eigenaar en de advocaat van de bewoonster. Op de woensdag was deze niet thuis maar op haar werk, zonder enig overleg of gesprek heeft de eigenaar zich toegang verschaft tot het pand dat inmiddels iemands huis was en de bewoner dus buiten gesloten, allemaal onder toeziend oog van de politie.
Richtlijnen en Afspraken
Om de context rond deze ontruimingen te begrijpen is het noodzakelijk om naar verschillende richtlijnen en regels te kijken die zijn opgesteld voor de omgang met gekraakte panden en krakers. De voornaamste richtlijn is die van het Openbaar Ministerie* waarin uitgelegd wordt hoe de Wet Kraken & Leegstand (de anti-kraakwet) moet gehandhaafd worden. Het OM stelt dat na de uitspraak van het Gerechtshof Den Haag in 2010 krakers de kans moeten hebben om zich in de rechtbank te verdedigen tegen een voorgenomen ontruiming. Deze richtlijnen verwijzen naar strafrechtelijke ontruimingen, die na de ingang van de anti-kraakwet in 2010 mogelijk zijn. De richtlijnen van het OM stellen dat zo’n ontruiming schriftelijk moet worden kenbaar gemaakt aan de krakers en dat zij hiermee de kans moeten krijgen om een kort geding te starten om de ontruiming tegen te gaan.
Met in acht name van deze richtlijnen heeft het politiekorps haaglanden een korpsvoorschrift* samengesteld over hoe agenten dienen om te gaan met gekraakte panden: “Rekening houdend met het arrest van het Gerechtshof te Den Haag van 8 november 2010 (UN B03682), is besloten dat ontruimingen op basis van art. 551a Sv in beginsel aan de bewoners van een kraakpand moet worden aangekondigd en dat in beginsel zal worden gewacht met ontruimen totdat de voorzieningenrechter zich over een voorgenomen ontruiming heeft uitgelaten…”. Naast deze richtlijn worden er uitzonderingen genoemd. Er kan wel tot ontruiming overgegaan worden als er sprake is van een heterdaad situatie, huisvredebreuk, een gevaarlijke situatie of vrees voor openbare ordeverstoring. Als deze uitzonderingen niet opgaan in de situatie en de krakers huisrecht hebben beveelt het voorschrift agenten niet op te treden en de eigenaar van het pand in te lichten over de kraak. Deze richtlijnen passen in het beleid van het openbaar ministerie.
Wat niet past in het beleid van het OM is de volgende uitzondering: de politie treed niet op voordat er een besluit volgt uit de lokale driehoek; dat is bureauchef van de politie, de burgemeester en de officier van justitie (OVJ). Wat volgt in het korpsvoorschrift is van uiterst belang i.v.m. de ontruimingen die de afgelopen tijd in Den Haag hebben plaatsgevonden: “LOKALE DRIEHOEK: Door de politieambtenaar wordt ter zake van de aangifte niet eerder opgetreden dan nadat in de lokale driehoek daartoe is besloten en het OM hiertoe de opdracht heeft verstrekt. MACHTIGING TOT BINNENTREDEN: Aangezien er in een dergelijke situatie vanuit dient te worden gegaan dat de verdachte/kraker het huisrecht heeft gevestigd, is voor dit optreden een machtiging vereist tot binnentreden in een woning zonder toestemming van de bewoner”. In het korpsvoorschrift van het politiekorps Haaglanden wordt een apart beleid gecreëerd voor de ontruiming van kraakpanden. Het korpsvoorschrift geeft de macht aan drie autoriteitsposities in Den Haag om autonoom te beslissen om tot ontruiming over te gaan, ook al schenden ze hierbij het huisrecht.
Structurele Schending van het Huisrecht
Het laatste stuk van het korpsvoorschrift geeft de politie de mogelijkheid om het huis/woonrecht aan de kant te schuiven en OM richtlijnen structureel te negeren zonder enig gevolg. Zowel bij de ontruiming van de Willem van Outhoornstraat als bij de ontruiming van de Jacob Catsstraat drong de politie binnen met een bevel tot binnentreding. Ironisch genoeg is dit binnentredingsbevel het bewijs dat de krakers zich daadwerkelijk konden beroepen op hun huisrecht. Het is duidelijk dat er vanuit de burgemeester, bureauchef en OVJ wordt besloten om te ontruimen en dat de ontruimingen niks te maken hebben met een heterdaadsituatie of de uitzonderingen genoemd in de richtlijnen van het OM. De ontruimingen van de Willem van Outhoornstraat en de Jacob Catsstraat zijn politieke beslissingen die genomen zijn niet met een wettelijke basis maar met een repressieve motivatie waarvan de politieke voorkeur vanaf spat.
Over Eigenaren en Lakeien
Alle drie de ontruimingen bevatten een cruciale factor: ze zijn allemaal uitgevoerd samen of in aanwezigheid van de eigenaar van het ontruimde pand. In de Willem van Outhoornstraat was een van de drie eigenaren van Stichting Hofje van ’t Hogelanden snel ter plaatse. De stichting had het pand twee jaar eerder gekocht en liet het sindsdien leegstaan. Nadat de eigenaar met de politie heeft gepraat en aangifte heeft gedaan is de Mobiele Eenheid tot ontruiming overgegaan. In de Jacob Catsstraat schoot de politie de eigenaar, T. Berkman (het pand is eigendom van Berkman Beheer BV.) te hulp toen deze de deur zelf niet kon openbreken nadat het pand vijf jaar had leeggestaan. In de Lange Lombardstraat hebben agenten een toeziend oogje gehouden terwijl de beheerder van de het pand, Staate Beheer BV. (Het pand is eigendom van Bromm BV.), zelf een bewoonster ontruimde die het pand had betrokken na een leegstand van twee jaar.
Andere Tijden
Het fenomeen van kraken heeft een lange geschiedenis en er kan zonder twijfel worden gezegd dat de politie en pandeigenaren in die geschiedenis altijd een vijandige rol hebben gespeeld ten opzichte van mensen die hun recht op wonen opeisen. Zo is dat nog steeds. Bij de afgelopen ontruimingen heeft de politie een escalerende en vooral confronterende rol gespeeld. Door iedere keer het gesprek en dialoog met krakers af te wijzen heeft de politie bij elke ontruiming de confrontatie opgezocht en geïnitieerd. Daarnaast kennen krakers het fenomeen van een knokploeg al decennia lang. De eigenaar komt het pand binnen om het te ontruimen met een klein privélegertje. Er wordt soms gezegd dat tijden verandert zijn, en dat blijkt. Vroeger moesten eigenaren knokploegen inhuren, louche afspraken en beloftes maken, maar nu lijkt het erop dat de staat, hier vertegenwoordigd door de gemeente Den Haag en de lokale driehoek, gratis knokploegen verschaft.
Tegen Eigenaren en Politie!
Kraken Gaat Door!
Kraakspreekuur Den Haag
Kraakspreekuur Den Haag, iedere woensdag van 19:00 tot 21:00
Spui 277, 2511BR, Den Haag
ksu-denhaag [at] riseup [dot] net
https://kraakspreekuurdenhaag.noblogs.org/
https://squ.at/r/47m6
