Onlangs kwam de Britse krant The Guardian met schokkende cijfers. In heel Europa staan meer dan 11 miljoen woningen leeg, meer dan genoeg om alle daklozen in Europa (4,1 miljoen) twee keer van een dak boven hun hoofd te voorzien.
Ook Nederland draagt bij aan deze wrange statistiek: maar liefst 35 miljoen m2 aan woonruimte staat leeg. Tel daar de leegstaande kantoren (12 miljoen m2) en bedrijfspanden (8 miljoen m2) bij op, en je komt op een totaal van 55 miljoen m2 aan leegstaand vastgoed.
Volgens de Nederlandse Rijksbouwmeester Frits van Dongen heeft de leegstand ‘dramatische vormen’ aangenomen. Hij luidde onlangs de noodklok omdat ‘noemenswaardige acties’ om deze leegstand te verhelpen uitblijven en de ernst van de situatie volgens hem nog steeds niet tot de vastgoedwereld is doorgedrongen.
De Amsterdamse wethouders Ossel (wonen) en Van Poelgeest (ruimtelijke ordening) lieten onlangs aan minister Blok weten dat het instrumentarium van de in 2010 van kracht geworden Wet Kraken en Leegstand (‘het kraakverbod’) ernstig tekort schiet. De gemeente Tilburg heeft soortgelijke kritiek op de wet die enerzijds het kraken tot misdrijf maakte en anderzijds de gemeenten adviseerde een leegstandverordening te maken. Hun ervaring is dat de wet niet heeft geholpen om onwillige eigenaren van leegstaande panden tot medewerking te dwingen.
De stelling van deze maand luidt daarom: ‘Leegstand neemt alleen maar toe: kraken moet weer legaal worden’. We zijn benieuwd naar uw stellingname en uw eventuele toelichting.
Oneens: ‘Kraken als oplossing gepasseerd station’
Fons Schrader, voorzitter van de Vereniging van Leegstandbeheerders Nederland (VLBN) is het niet met de stelling eens:
‘De stelling appelleert aan de informele belangrijke rol die de kraakbeweging in het verleden heeft gespeeld. De stelling appelleert ook aan de onmacht van overheid (via de Wet kraken en leegstand) en bedrijfsleven om de leegstand gestructureerd terug te dringen.
Dientengevolge zal met grote urgentie gestreefd moeten worden naar verbreding van wet- en/of regelgeving. We moeten mogelijk maken dat de bestaande leegstand verantwoord in gebruik blijft. Dit op een manier die sociaal maatschappelijk relevant is en die tegelijkertijd toch ook aan de belangen van eigenaren erkenning blijft geven. Het legaliseren van kraken past niet langer in dat geschetste oplossingsstreven. Wanneer kraken weer uit het Wetboek van Strafrecht zou verdwijnen, dan zou dat, naar mijn verwachting, omgekeerd evenredig ook leiden tot schaalvergroting van de leegstandbeheersbranche.’
Eens: ‘Geen wondermiddel, maar effectief tegen leegstand’
Rogier van sociaal cultureel centrum Op de Valreep (een gekraakt voormalig dierenasiel in Amsterdam-Oost) kan zich juist wel in de stelling vinden:.
‘Wat er nu gebeurt, werd bij de invoering van de Wet Kraken en Leegstand al voorspeld. Gemeenten kregen door de wet nauwelijks extra bevoegdheden of middelen om leegstand aan te pakken. Het leegstandgedeelte van de wet was vooral een excuus om het verbod op kraken er door te krijgen. Terwijl kraken altijd een effectief drukmiddel is geweest richting vastgoedeigenaren en ook gemeenten om verantwoordelijkheid te nemen voor leegstand.
Antikraakbedrijven houden de leegstand alleen maar in stand. Ze laten bijvoorbeeld één persoon wonen in hele grote panden in de stad, terwijl daar tientallen mensen gebruik van zouden kunnen maken.
De wet heeft aan twee kanten niet gewerkt. Het heeft de leegstand niet opgelost en het kraken niet laten verdwijnen. Het kraken is nog steeds een legitiem middel om in je eigen huisvesting te voorzien en het geeft een positieve sociale impact aan leegstand. Er werd over de kraak van Op de Valreep erg negatief gedaan in de pers, maar wij weten dat de buurtbewoners blij waren dat er eindelijk iets gebeurde met dit lege pand. Zij zijn nu betrokken bij de invulling van het sociaal cultureel centrum.
Kraken heeft een stad als Amsterdam een ongekende culturele injectie gegeven, kijk naar alle podia en festivals die ooit als kraakinitiatieven begonnen. Als je kraken weer legaliseert, krijg je meer van die sociaal-culturele impact. Kraken is niet het wondermiddel dat de leegstand zal oplossen, maar door legalisering krijgt de burger weer een legitiem middel in handen om leegstand en wanpraktijken op de vastgoedmarkt tegen te gaan. Kraken is een manier om (verspilde) ruimte op te eisen en voor een gelijkwaardigere en rechtvaardigere samenleving op te komen.’
