Kuncovka, een appartementencomplex op 10 minuten tram van het centrum van Brno, de 2e stad van Tsjechië met een welvarend centrum. Een vijfjarig meisje laat op het veldje bij de voordeur haar “hond”, een kapotte DVD-speler, uit. De “hondenriem” is het elektriciteitssnoer. Binnen zit een groep van 15 mensen in een kamertje van 18m2, de grootste kamer van het appartement. Tussen de bespreking door spelen kinderen met kartonnen dozen, speelgoed is niet te zien. De meubels zijn 4 stoelen, 2 tafeltjes en een dubbelgevouwen matras. In de badkamer wordt koffie en thee gezet, een keuken is er niet.
Julek is onze gastheer. Hij is bewoner van 1 van de 48 appartementen in het complex. Hij vertelt ons dat de verkrotte appartementen van 30m2, zonder keuken, worden verhuurd voor 10500 kronen (ongeveer 400 euro) per maand. Afgelopen winter heeft de eigenaar de verwarming niet aangezet. Zo weet hij nog meer winst te maken. Regelmatig perst hij de bewoners af door de elektra uit te zetten. Voor 750 kronen (30 euro) zet hij dan de elektra weer voor een dagje aan.
De contracten voor de bewoners zijn geen gewone huurcontracten. Het zijn maandcontracten die de eigenaar stilzwijgend verlengd, ondanks dat deze illegaal zijn volgens de Tsjechische wet. Als je kritiek hebt op de eigenaar, de afpersing of erbarmelijke staat van het gebouw wordt je contract niet verlengd. Als de eigenaar een slecht humeur heeft geeft hij geen betalingsbewijs voor de huur, waardoor je je huursubsidie kwijtraakt.
Als jouw contract niet verlengd wordt wacht de eigenaar tot je even de deur uit bent. Hij breekt je deur open en sluit zijn valse hond op in jou appartement. De hond is zo afgericht dat hij je aanvalt als je probeert terug jouw appartement in te gaan. Terwijl jij abrupt dakloos bent geworden sloopt de hond binnen al jouw spullen. Rechters komen er niet aan te pas.
We lopen met Julek een rondje door het complex. Alle bewoners ontvangen ons hartelijk en laten meteen een waslijst aan onderhoudsproblemen zien. Vrijwel alle appartementen hebben grote schimmelplekken en de meeste deuren en badkamers vallen van ellende uit elkaar. In de gangen hangt overal open elektra en bij het trappenhuis liggen de ramen onder de trapleuning eruit waardoor spelende kinderen zomaar van de eerste verdieping naar buiten kunnen vallen. De kelder kunnen we niet in, want daar sluit de eigenaar zijn hond op als hij niet bezig is met ontruimen.
Waarom blijf je hier? Je bent Roma en woont in een stad met maar enkele tientallen sociale huurwoningen. Door vooroordelen en racisme verhuren de meeste particuliere eigenaren niet aan Roma. Het gat in de markt wordt gevuld door mensen zoals Robert Hrdina, blanke witteboordencriminelen. De politie treedt nauwelijks tegen hen op; bij een conflict tussen Roma en blanken nemen ze aan dat het wel de schuld van de Roma zal zijn. Het strafblad van de witteboordencriminelen doet daar niks aan af.
In Kuncovka gebeurt iets nieuws. De bewoners, “Chceme bydlet” (Wij willen huizen) en de activisten van Aslido Action Homeless Group from Ostrava hebben zich verenigd en bieden verzet. Na het opzetten van een alarmlijst is de intimidatie door de eigenaar afgenomen. Met posters in de gangen worden de bewoners geïnformeerd over hun rechten. Het bewonerscollectief is sinds kort in gesprek met de gemeente in de hoop dat zij of de gemeente het complex kunnen kopen en omvormen naar sociale huurwoningen.
Twee activisten van de Bond Precaire Woonvormen zijn deze week op bezoek bij “Chceme bydlet” en Aslido. Aslido is een sociaal huisvestingsnetwerk, dat strijdt om een landelijk sociaal huisvestingssysteem op te zetten en wetgeving rond dit thema te verbeteren. Tijdens dit bezoek worden ideeën en actietactieken uitgewisseld en wordt er deelgenomen aan acties. Het bezoek vindt plaats dankzij de European Coalition for the Right to Housing and the City. Het doel van deze coalitie is om een effectievere vuist te kunnen maken tegen multinationals en Europees beleid dat zich richt op gentrificatie en het uithollen van bewonersrechten.
Bij vertrek komt de eigenaar dreigend op ons aflopen. Hij zegt iets in het Tsjechisch, maar heeft snel door dat wij geen Tsjechisch spreken. Voordat hij vlucht naar zijn zwarte SUV die drie straten verderop geparkeerd staat, zegt hij met een brede grijns: “You want to buy this building?”
